Compression

Η συμπίεση (compression) είναι μια από τις πιο κοινές επεξεργασίες και χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης και της μίξης. Ταυτόχρονα, είναι μια απο τις πιο δύσκολες επεξεργασίες, στην καταννόηση της λειτουργίας αλλά και στην σημασία και την χρησιμότητα της, ειδικά στους νέους ηχολήπτες.

Εν συντομία, η συμπίεση μειώνει τα μεταβατικά στις κορυφές του ήχου (transients), δηλαδή καθιστά τα δυνατής έντασης μέρη της μουσικής χαμηλότερης στάθμης, και ως εκ τούτου στο σύνολο, τα χαμηλότερης στάθμης μέρη της μουσικής ακούγονται πιο δυνατά.

Πολλές φορές ο Compressor (συμπιεστής) χρησιμοποιείται συχνά για να διαμορφώσει τον ήχο με σύνθετους και δημιουργικούς τρόπους. Χρησιμοποιώντας τα attack – release μπορεί ένας ηχολήπτης να διαμορφώσει τις μικροδυναμικές της μουσικής και του παιξίματος του κάθε μουσικού με βάση τις ανάγκες ενός κομματιού.

Compressor Settings

Οι περισσότεροι compressors έχουν τις ακόλουθες ρυθμίσεις, αν και μπορούν να έχουν λίγο διαφορετικές ονομασίες

(Threshold) Αυτή είναι η στάθμη πάνω από την οποία αρχίζει να δουλεύει ο compressor. Συνήθως μετριέται σε db. Χαμηλές τιμές threshold αυξάνουν την ποσότητα συμπίεσης καθώς μεγάλο μέρος του σήματος ξεπερνάει το κατώφλι (thereshold) και ο compressor δουλεύει συνεχώς. Με ένα κατώτατο όριο -20db πχ θα είχαμε σχεδόν συνεχή συμπίεση του σήματος. Με ένα κατώτατο όριο -3db μόνο μερικές κορυφές θα περνούσαν το κατώφλι (thereshold) και ο compressor θα δούλευε ελάχιστα.

(Ratio) Αναλογία. Είναι η αναλογία σήματος μεταξύ του επιπέδου εισόδου και του επιπέδου εξόδου μόλις το σήμα περάσει το κατώφλι του thereshold. Παραδείγματος χάριν, μια αναλογία 4:1 σημαίνει ότι αν το σήμα περάσει το κατώφλι (thereshold) 4db στην έξοδο θα είχαμε μια αύξηση 1db και όχι 4 db

(Attack) Το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να ξεκινήσει η λειτουργία του compressor όταν το σήμα περάσει το thereshold. Συνήθως μετριέται σε μικροδευτερόλεπτα ms ή χιλιοστά του δευτερολέπτου. Χρησιμοποιήστε πιο αργό attack όταν θέλετε περισσότερα μεταβατικά (transient) να περάσουν το thereshold χωρίς συμπίεση (παραδείγματος χάριν, επιτρέποντας το αρχικό χτύπημα ενός snare τυμπάνου).

(Release)

Απελευθέρωση. Το χρονικό διάστημα που χρειάζεται ο compressor ώστε να επιστρέψει από την συμπίεση στο κανονικό σήμα μόλις το σήμα πέσει κάτω από το επίπεδο του thereshold. Συνήθως μετριέται σε μικροδευτερόλεπτα (ms) ή τα χιλιοστά του δευτερολέπτου .

(Makeup Gain) . Επαναφέρει το σήμα σε ανάλογη στάθμη με αυτή πριν την συμπίεση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να ανεβαίνουν τα σήματα χαμηλής στάθμης και βέβαια να μπορούμε να συγκρίνουμε την επίδραση του compression στο σήμα συγκρίνοντας σε ίδια στάθμη το πριν και το μετά. Φυσικά, μερικοί συμπιεστές έχουν περισσότερες ή λιγότερες ρυθμίσεις.

Το κλασικό Telectronics LA-2A έχει μόνο ένα input gain (που ουσιαστικά ελέγχει το κατώτατο όριο (thereshold), peak reduction και makeup gain, και έναν διακόπτη για την επιλογή μεταξύ "της συμπίεσης" (Compression) και "περιορισμού" (Limiting). Attack, Release και Ratio δεν καθορίζονται.

Compressionκαι Limiting

Η συμπίεση (Compression) και ο περιορισμός (Limiting) είναι λίγο πολύ το ίδιο πράγμα. Συνήθως ο όρος περιοριστής (limiter) χρησιμοποιείται για μια συσκευή που συμπιέζει με αναλογία μεγαλύτερη από 10:1 .Γενικά με το compression ανεβαίνουν τα σήματα χαμηλής στάθμης και με το limiting περιορίζουμε τις κορυφές.

Ένα Brick Wall Limiter είναι ένας ειδικός τύπος περιοριστή με εξαιρετικά υψηλή αναλογία (50:1 ή περισσότερο), που χρησιμοποιείται συνήθως με υψηλό κατώτατο όριο (thereshold)

Το Look Ahead Limiter είναι ένα ψηφιακό Brick Wall Limiter που «κοιτάζει» συνεχώς το σήμα και «προβλέπει» τις κορυφές που ξεπερνούν ένα δεδομένο thereshold. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να κατασκευαστούν αλγόριθμοι που κρατάνε ιδανικά τις κορυφές της μουσικής με τρόπο που δεν είναι εύκολα ακουστή η συμπίεση μέσα βέβαια σε κάποια όρια και ανάλογα την μουσική. Η τεχνολογία αυτή δυστηχώς στην εποχή μας έχει δημιουργήσει ένα φοβερό ανταγωνισμό ώστε τα CD να ακούγονται πολύ δυνατά με καταστροφικά αποτελέσματα για την μουσική και τον ήχο.

Κλασσικά ψηφιακά limiter και τα πρώτα που εμφανίστηκαν είναι τα Waves L1 και L2.

Soft Knee και Hard Knee

Το Knee αναφέρεται στο σχήμα της καμπύλης περιορισμού του σήματος γύρω από το κατώτατο όριο (thereshold ).

Με soft knee ο compressor δουλεύει μπορούμε να πούμε πιο μουσικά , πιο φυσικά χωρίς απότομες διακυμάνσεις στον περιορισμό του σήματος. Στην λειτουργία hard-knee η καμπύλη είναι αιχμηρή, παρέχοντας στιγμιαία συμπίεση που κάποιες φορές είναι το ζητούμενο αλλά χρειάζεται μεγάλη προσοχή γιατί πολλές φορές το αποτέλεσμα χωρίς σωστές ρυθμίσεις μπορεί να έχει άσχημο ακουστικό αποτέλεσμα.

Sidechain

Είναι μια τεχνική που χρησιμοποιεί μια ισοσταθμισμένη εκδοχή του αυθεντικού σήματος που εισέρχεται στόν compressor ώστε να «οδηγηθεί» ο compressor να δουλέψει περισσότερο η λιγότερο με βάση κάποιες συχνότητες.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η χρήση ενός compressor σαν de-lesser η τονίζοντας πχ τις χαμηλές περιοχές οδηγούμε τον compressor να δουλέψει περισσότερο όταν το σήμα έχει πολύ μπάσο και λιγότερο στις άλλες περιοχές.

Πόσο πολύ συμπιέζουμε ?

Η συμπίεση εξαρτάται αρκετά από το αρχικό υλικό, οπότε δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο ποσό συμπίεσης που θα λειτουργήσει για οποιοδήποτε υλικό. Μερικοί συμπιεστές έχουν έτοιμες ρυθμίσεις για ορισμένους τύπους ήχων, και αυτοί μπορούν να είναι μια καλή αφετηρία για τους αρχάριους, αλλά θυμηθείτε ότι θα πρέπει να ρυθμίσετε την είσοδο/το κατώτατο όριο (thereshold) για να λειτουργήσουν σωστά επειδή κάθε ηχογράφηση γίνεται με το διαφορετικό headroom και δυναμική. Γενικά θα έχετε τα καλύτερα αποτελέσματα μαθαίνοντας να χρησιμοποιείται την συμπίεση, και με την αντίληψη του πώς οι ρυθμίσεις έχουν επιπτώσεις στο ακουστικό σήμα. Πειραματιστείτε και ακούστε!

Πιθανά προβλήματα

Αύξηση του θορύβου: Όταν μειώνετε τις κορυφές ενός σήματος και προσθέτετε έπειτα το ίδιο σχετικό ποσό makeup κέρδους αυξάνετε όχι μόνο την μουσική αλλά και τον θόρυβο που βρίσκεται σε χαμηλές στάθμες. Εκείνος ο εξαεριστήρας που ξεχάσατε να κλείσετε στο live room σας θα μπορούσε να γίνει από ανύπαρκτος ένας ενοχλητικός βόμβος εάν συμπιέσετε και αυξάνετε το makeup κέρδος πάρα πολύ.

Pumping: Είναι τo «φούσκωμα» και «ξεφούσκωμα» του ήχου από κακή ρύθμιση του compressor εκτός εάν επιθυμούμε αυτό το εφφέ. Παραδείγματος χάριν μετά από το χτύπημα ενός snare αν ο compressor έχει πάρα πολύ γρήγορη απελευθέρωση (release) και το υπόλοιπο τις μίξης έρχεται πολύ γρήγορα μετά από το χτύπημα.

Για να μην έχετε αυτό το φαινόμενο μπορείτε να κάνετε :

• πιο αργή την απελευθέρωση (release),
• χαμηλότερη αναλογία (Ratio),
• πιο αργό Αttack
• ένα υψηλότερο κατώτατο όριο (thereshold)

Όλα αυτά έχουν διαφορετικές επiδράσεις στο σήμα, οπότε ακούστε και αποφασίστε ποιος ακούγεται καλύτερα και σας δίνει το αποτέλεσμα που θέλετε. Εάν εκπαιδεύσετε το αυτί σας λίγο πολύ όλα τα ραδιοφωνικά σήματα έχουν μια "αποδεκτή" ποσότητα ήχου με το χαρακτηριστικό του “pumping”

Γενικές κατευθύνσεις ρυθμίσεων για διάφορα μουσικά όργανα

Γενικώς o compressor χρησιμοποιείται ως εξής σε διάφορα όργανα χωρίς πάντως οι κανόνες να είναι πάντοτε οι ίδιοι γιατί οι ανάγκες και οι ηχογραφήσεις διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Επίσης ανάλογα το είδος compressor (VCA _ Opto κλπ) έχουμε διαφορετικό χαρακτήρα με παρόμοιες ρυθμίσεις

Φωνητικά: γρήγορο Attack και Release, η αναλογία εξαρτώνται από την ηχογράφηση και το φωνητικό ύφος συνήθως λειτουργία σε soft knee

Κιθάρες: γρήγορo Attack συνήθως και κάπως γρήγορο-μεσαίο release.

Μπάσο: Αργό Attack και γρήγορο release, έτσι ώστε να αφήνει την πρώτη νότα και να τονίζει την μετάβαση του χτυπήματος. Φυσικά εάν θέλετε να στρώσετε/εξομαλύνετε το μπάσο και να το βάλετε μέσα στο κομμάτι χρησιμοποιείται πιο γρήγορο Attack.

Drums: Η συμπίεση των τυμπάνων είναι μια τέχνη. Τα διαφορετικά ποσά και στυλ συμπίεσης μπορούν να αλλάξουν εντελώς τον τρόπο που ακούγονται τα τύμπανα. Εάν θέλετε τεράστια ταμπούρα, ή ένα λεπτότερο παίξιμο, η γνώση του πώς να συμπιέσεις μπορεί σας σώσει από μια ακουστικά αδύναμη μίξη. Το Attack και πόσο κρατάει η παροδική κορυφή (decay) του ήχου είναι το πιο ευπροσδιόριστο μέρος ενός χτυπήματος. Εάν έχετε πιο αργό attack που αρχίζει τη συμπίεση αμέσως μετά από την παροδική κορυφή (decay), τότε θα τονιστεί το χτύπημα. Σε συνδυασμό με το κατάλληλο για το κομμάτι release κάνετε το τύμπανο να διαρκέσει περισσότερο, να ακουστεί μεγαλύτερο και πληρέστερο.

Αυτή είναι μια πολύ γενική επισκόπηση, πρέπει να πειραματιστείτε και να ακούσετε για να βρείτε τον επιθυμητό ήχο.

Διαφορετικά είδη Compressor

Υπάρχουν διαφορετικά είδη συμπιεστών (compressors) που καθορίζουν και τον τρόπο κατασκευής και λειτουργίας που είναι άμεσα συνδεδεμένος και με το αποτέλεσμα.

• Opto (Οπτική συμπίεση)
• Opto tube (Οπτική συμπίεση λυχνίας)
• VCA
• FET
• Multi-band
• Digital Compression (ψηφιακοί συμπιεστές)

Συμπέρασμα

Ο μόνος κριτής είναι το αυτί μας για το αν μια ρύθμιση compression είναι σωστή. Ακούστε προσεκτικά πως δουλεύουν τα attack – release και πηγαίνετε σε ακραίες ρυθμίσεις πριν κάνετε πίσω σε έναν καλό ήχο, είναι ο μόνος τρόπος να αρχίσετε να ακούτε πραγματικά πως δουλεύει ένας compressor. Αν δεν είστε σίγουροι για μια ρύθμιση καλύτερα να μην χρησιμοποιήσετε καθόλου συμπίεση γιατί είναι πολύ δύσκολο να επαναφέρεις στη μίξη η το mastering ένα κακό compression. Και βέβαια χρειάζονται ηχεία πολύ καλά και αποκαλυπτικά στις μικροδυναμικές ώστε να υπάρχει πραγματική εικόνα του τι συμβαίνει. Δυστυχώς τα φτηνά προσιτά ηχεία που χρησιμοποιούνται σε home studio δεν είναι μπορούν να συλλάβουν τα προβλήματα από μια κακή συμπίεση.